در طول تاریخ ثابت شده که حتی در هنگام اتفاقات ناگوار طبیعی یا شاید شرایط بد اقتصادی، برنج در کنار گندم می تواند از به صرفه ترین خوراک ها باشد. اساسا برنج به عنوان مهمترین ماده غذایی خانه هر ایرانی شناخته می شود. حقیقت این است که برنج فریدونکنار دارای عطر و طعم بی نظیری نسبت به سایر برنج های داخلی می باشد. به همین خاطر شاهد هستیم که خانواده های زیادی برای یکبار و در مقیاس بالا، این برنج را برای مصرف یک سال خود خریداری می نمایند. بدین ترتیب، اولین دغدغه مهم خانواده ها پس از خرید، روش های نگهدرای برنج در خانه است.
قابل ذکر است که نگهداری هر نوع برنجی بصورت طولانی مدت ممکن است منجر به بروز مشکلاتی مانند کرم خوردگی، شپشک، آلودگی های قارچی و … شود. البته جوندگان و آلودگی های محیطی نیز دیگر مشکلاتی هستند که باید به هنگام خرید و نگهداری برنج به آن توجه داشت.
برای این منظور، روش هایی برای نگهداری برنج در خانه توصیه شده که می توانید با مطالعه ادامه این مقاله، برنج را برای طولانی مدت در خانه خود نگهداری و استفاده نمایید.
محفظه های نگهداری برنج:
کیسه نخی:
بهترین محفظه برای نگهداری برنج، کیسه های نخی یا گونی کنفی می باشند. کیسه های نخی در مقایسه با کیسه های غیرنخی، با عبور هوا از خود مانع تعریق برنج می شوند. بهتر است بین کیسه های برنج و زمین، فاصله ایجاد نمایید. برای اینکار می توانید از پالت های چوبی یا قفسه های پلاستیکی میوه استفاده نمایید. کیسه های برنج را به دیوار تکیه ندهید و حداقل فاصله ۵ سانتی متری از دیوار را رعایت نمایید. همچنین بهتر است بین خود کیسه های برنج فاصله باشد.
تمامی این کارها باعث می شود تا کیسه ها تا حدودی از گزند حشرات، موجودات موذی، قارچ و کپک در امان باشند. همچنین با عبور هوا از میان کیسه ها، تهویه مطبوع فراهم شده و از رطوبت و تعریق برنج کم می شود. ضمنا توصیه می شود که کیسه های برنج با حجم کمتر از ۱۰ کیلوگرم انتخاب نمایید. اینکار علاوه بر راحتی در حمل و نقل، نگهداری و دسترسی به برنج را آسان تر می کند.
بشکه پلاستیکی:
در اولویت بعدی، سطل ها یا بشکه های پلاستیکی با درپوش محکم نیز می تواند گزینه مناسبی باشند. این سطل های پلاستیکی مخصوص که در ابعاد کوچک و بزرگ در بازار موجود می باشند، مانع از عبور نو، رطوبت و جریان هوا می شوند. اگر از تأثیر مواد شیمیایی بکار رفته در مواد پلاستیکی نگران هستید، می توانید از ظروف پلاستیکی فاقد بیسفنول آ (free BPA) استفاده نمایید.
بطری های پلاستیکی:
بطری های پلاستیکی مانند بطری نوشابه یکی دیگر مواردی ست که برای نگهداری مقادیر کم برنج موثر هستند. اما بهتر است قبل از استفاده بطری های پلاستیکی، آنها را به خوبی شسته و پس از آن اجازه بدهید تا کاملا خشک شوند.
به جنس و کیفیت بطری ها دقت کنید. چراکه بعضی ظروف پلاستیکی از نفوذ هوا و رطوبت جلوگیری نمی کنند یا بعضی دیگر از بطری ها به علت کیفیت نامرغوب مواد اولیه، پس ازمدتی تغییر حالت داده که بر روی کیفیت برنج شما تأثیر منفی می گذارد. پس از اضافه کردن برنج به بطری، بهتر است آنرا چندبار تکان دهید تا دانه های برنج فشرده تر شده و هوای کمتری میان دانه ها باشد. سپس بطری ها را در مکان خشک و دور از نور نگهداری نمایید.
شیت پلاستیکی زیپ دار:
استفاده از شیت های پلاستیکی زیپ دار می تواند گزینه مناسبی برای نگهداری باشند. البته استفاده از کیسه های نه چندان مرسوم مایلار نیز می تواند گزینه خوبی برای این منظور باشد. مایلارها همانند کیسه های زیپ دار مانع از ورود هوا شده که در صورت استفاده از جذب کننده های اکسیژن، مدت ماندگاری به مراتب بیشتر خواهد شد.
ظروف شیشه ای:
استفاده از ظروف شیشه ای مات نسبت به ظروف پلاستیکی، ارجحیت دارد. همچنین در صورت مات بودن ظرف شیشه ای، از ورود نور به داخل ظرف جلوگیری شده و منجر به ماندگاری بهتر برنج می شود.
ظروف فلزی:
استفاده از ظروف فلزی دوجداره با لایه داخلی از جنس پلاستیک و باکیفیت می تواند گزینه مناسبی برای نگهداری برنج باشد. چنین ظروف فلزی از ورود نور خورشید، حشرات، رطوبت و… جلوگیری می کند. در مقابل استفاده از ظروف فلزی تک جداره برای نگهداری برنج توصیه نمی شود. چراکه مجاورت برنج با فلز باعث تغییر طعم،مزه و افت کیفیت برنج می شود.
نگهدارنده های طبیعی و شیمیایی:
جذب کننده اکسیژن:
استفاده از جذب کننده اکسیژن در کنار تمامی مواردی که اشاره شد، می تواند از ایجاد آفات ناشی از رطوبت و تعریق بر روی برنج جلوگیری کند. در هنگام استفاده از آن بهتر است در انتها و یا ابتدای محفظه نگهداری برنج قرار دهید و حتما مراقب باشید تا کیسه جذب کننده اکسیژن پاره نشود.
نگهدارنده طبیعی:
بصورت تجربی و آنچه که خود کشاورزان محلی ابراز دارند، ثابت شده که قرار دادن سنگ نمک، حبه های سیر، لیمو عمانی، فلفل قرمز خشک شده، میخ آهنی و همچنین پاشیدن نمک طعام بصورت لایه ای با کاهش محسوس آفت زدگی همراه است. چنانچه تمامی شرایط مناسب برای نگهداری برنج را رعایت کرده باشید، همچنان این موارد ذکر شده می توانند بعنوان بهترین راه حل برای نگهداری طولانی مدت برنج در خانه استفاده گردند. چرا که تجربه شده اند.
قرص برنج:
استفاده از قرص برنج در گذشت بسیار مرسوم بوده است. این قرص که دارای بویی شبیه به سیر یا ماهی گندیده می باشد گزینه مناسبی برای مقابله با آفات می باشد. از عوارض شیمیایی این قرص، اطلاعات زیادی در دست نیست و گزارشی به سمع مردم محلی نرسیده اما سمی بودن این قرص برای بسیاری از خانواده ها عواقب ناگواری در پی داشته است.
برای جلوگیری از تماس قرص با دانه های برنج می توان آنرا در یک قوطی کبریت خالی قرار دهید. این کار از تماس مستقیم قرص و انتقال عوامل شیمیایی به برنج جلوگیری شود. برای این منظور بهتر است سرتاسر قوطی را با چسب بپوشانید و سپس با کمک سوزن، تعدادی سوراخ روی آن ایجاد نمایید.
رطوبت و نگهداری برنج در کیسه:
رطوبت:
در ابتدا برنج شما باید خشک باشد و اگر در منطقه مرطوب زندگی می کنید، بهتر است مدتی کیسه های برنج را در معرض هوا قرار دهید تا رطوبت آن به کمتر از ده درصد برسد. بطورکلی نگهداری برنج برخلاف دیگر مواد غذایی باید داری تهویه مناسب باشد. اینکار برای جلوگیری از کپک زدگی و دیگر مواردی که در بالا اشاره شد کمک می کند.
علت اصلی وجود رطوبت در برنج ها، عدم خشک کنندگی کافی در کارخانه هاست. کارخانه ها باید قبل از سفید کردن برنج یا جداسازی شلتوک، ابتدا برنج را به مدت زمان مناسب در خشک کن قرار داده تا برنج به اندازه کافی خشک شود. بنابراین بهتر است محل نگهداری برنج خشک و خنک باشد و دمای آن پایین تر از دمای اتاق (مثلا ۱۰ تا ۲۱ درجه سانتیگراد) باشد.
عرق زدن برنج یکی دیگر از مشکلاتی است که به رشد آفات کمک می کند. بهتر از برنج را به دور از نور خورشید نگهداری کنید. در حقیقت این کار باعث می شود برنج شما خشک یا ترد شده و سپس به راحتی خرد شود. همچنین اگر می خواهید برنج را در انباری یا پشت بام نگهداری کنید، مطمئن شوید که تهویه هوا به اندازه کافی وجود داشته باشد.
سخن پایانی:
بطور کلی، با توجه به سه فاکتور اصلی ظرف نگهدارنده، تهویه مناسب و نگهدارنده های طبیعی می توان برنج را برای طولانی مدت نگهداری کرد. اما اگر با تمام این توضیحات، همچنان برنج شما دچار آفت شد، اولین پیشنهاد تیم امین رایس این است که برنج را بر روی یک سینی یا پارچه بهن کرده و در هوای آزاد قرار دهید تا در مدت زمان کوتاهی آفات از آن خارج شوند. پس از خروج آفات و بررسی علت و رعایت نکات اشاره شده، می توانید مجددا برنج را به محفظه مخصوص برگردانده و استفاده نمایید.
